KST sốt rét kháng thuốc có thể đe dọa tính mạng hàng triệu người

Theo một nghiên cứu đã được công bố trên tạp chí New EnglandJournal of Medicine thời gian sạch ký sinh trùng đối với các dẫn xuất của artemisinin - loại thuốc cơ bản hiệu quả nhất trong phòng chống sốt rét ở các bệnh nhân ở Tây Campuchia và Tây Bắc Thái Lan gấp 2 lần so với thông thường.

Nghiên cứu cho rằng, sự kéo dài thời gian sạch ký sinh trùng cho thấy thuốc đã đang giảm hiệu lực chống lại bệnh sốt rét ở Campuchia, sự thất bại trong điều trị bằng artemisinin sẽ trở thành “thảm họa” trên toàn cầu và làm cản trở những nổ lực phòng chống sốt rét.

Trong những thập kỷ qua, các nhà khoa học cũng biết rằng ở Pailin, vùng gần biên giới giữa Campuchia và Thái Lan, là nơi xuất hiện dòng ký sinh trùng sốt rét kháng thuốc. Theo một nghiên cứu, Chloroquine và Fansidar đã thất bại trong điều trị sốt rét từ những năm 1950 đến 1960, trước khi trở nên không hiệu quả ở những nơi khác. Tổ chức Y tế thế giới với nguồn kinh phí 23 triệu đô la từ quỹ của Bill và Melinda Gates, đang nỗ lực để ngăn chặn không cho dòng sốt rét kháng artemisinin lan rộng đến châu Phi, nơi có đến 90 % ca bệnh sốt rét trên thế giới.

Thời gian sạch ký sinh trùng đã được quan sát ở miền Nam Campuchia,các nhà nghiên cứu đã điều trị cho 40 bệnh nhân ở Pailin và 40 người khác ở Wang Pha Thái Lan bằng artesunate, một dẫn xuất của artemisinin. Kết thúc nghiên cứu, các nhà nghiên cứu nhận định: “Có một dấu hiệu cho thấy sư lan rộng của dòng ký sinh trùng kháng thuốc ở đất nước này”.

Ở Pailin, thời gian sạch ký sinh trùng trong máu bệnh nhân sốt rét trung bình là 84 giờ sau khi dùng thuốc, trong khi đó theo một nghiên cứu ở Wang Pha thời gian chuẩn là 48 giờ. Sau 3 ngày, artesunate chỉ làm sạch 55% ký sinh trùng ở các bệnh nhân ở Pailin trong khi đó ở Wang Pha là 8%.

Sự lan rộng đề kháng của artemisinin “có thể là nguyên nhân gây chết hàng triệu người mà không cần phải có sự bùng phát dịch”.

Những nghiên cứu này không đưa ra kết luận mà chỉ khuyến cáo rằng artesunate đã và đang giảm hiệu lực điều trị trong vùng. Đến nay, các nhà nghiên cứu vẫn chưa khẳng định, liệu thời gian sạch ký sinh trùng chậm artesunate hay do mefloquine sử dụng kèm.

Các nhà nghiên cứu cho rằng không có loại thuốc nào thay thế cho dẫn xuất của artemisinin. Artemisinin làm sạch hầu hết ký sinh trùng sốt rét trong máu trong vài giờ. Tuy nhiên, chúng có mặt hạn chế là không tồn tại trong cơ thể. Các tài liệu hướng dẫn của Tổ chức Y tế thế giới khuyến cáo nên loại bỏ sự phối hợp giữa artemisinin với các thuốc kém hiệu lực và có thời gian tác dụng kéo dài.

Những loại thuốc khác như mefloquin, có thể gây ra các tác dụng phụ;nôn và ác mộng. Khi 2 loại thuốc artemisinin và mefloquin được đóng gói riêng rẻ thì một số người chỉ mua artemisinin để tránh các triệu chứng bất lợi, do đó dẫn tới sự tái phát và đề kháng thuốc.

Các nhà nghiên cứu cho rằng: thuốc giả mạo chứa lượng artesunate dưới mức điều trị được phân phối cũng có thể là nguyên nhân của sự phát triển dòng kí sinh trùng kháng thuốc.