Atlas bệnh truyền nhiễm

Ngày 01/03/2012, Atlas bệnh truyền nhiễm (Wiley-Blackwell, Vương quốc Anh) được phát hành.

Đây là bản Atlas đầu tiên cung cấp thông tin tổng quan đầy đủ và cập nhật về phân bố của các bệnh truyền nhiễm quan trọng và những yếu tố liên quan giải thích cho sự phân bố bệnh. Atlas có hơn 140 bản đồ và số liệu minh họa cho sự lan truyền của bệnh truyền nhiễm trên phạm vi toàn cầu.

Bệnh truyền nhiễm vẫn còn là mối đe dọa đối với sức khỏe cộng đồng. Hơn nữa, những thay đổi về khí hậu, đất đai làm xuất hiện các khu vực mới phù hợp cho một số mầm bệnh phát triển. Bản đồ này giúp hiểu rõ hơn các yếu tố tác động đến bệnh truyền nhiễm.


Những bản đồ trước đây được tìm thấy trong sách giáo khoa thường dựa trên những số liệu không đầy đủ và không được cập nhật kịp thời. Do đó, rất khó nắm bắt chính xác tình hình dịch bệnh.

Tất cả các loại dữ liệu trong Atlas được chuyển đổi thành màu sắc, hình dạng, và con số. Atlas giúp hiểu rõ tại sao bệnh tồn tại trong một số địa điểm hoặc quần thể này mà không hiện diện ở địa điểm khác hoặc quần thể khác.

Thông tin xây dựng Atlas thu thập từ nhiều lĩnh vực. Ngoài thông tin về vi sinh và bệnh lý, các tác giả còn xác định các yếu tố môi trường, điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội tác động đến sự phân bố bệnh. Ngay cả những bệnh phân bố toàn cầu cũng có sự lan truyền không đồng đều giữa các vùng dân cư. Đối với những bệnh này, bản đồ cho biết những khu vực địa lý hoặc dân số có nguy cơ bị nhiễm bệnh cao nhất.

Atlas cũng cung cấp công cụ quan trọng để phân tích, mô tả nguy cơ tiếp xúc hay các ổ dịch. Atlas bao gồm các thông tin thuộc tính của con người (như: sự đô thị hóa, tình trạng kinh tế, hệ thống nước sạch, vệ sinh môi trường, dinh dưỡng và yếu tố di truyền); điều kiện tự nhiên (như: khí hậu, độ cao, dãy núi, lượng mưa, loại đất che phủ hoặc địa hình); sinh vật sống khác (như vectơ, động vật, các loài chân đốt, vật nuôi).

Nhận xét ngẫu nhiên về sự phân bố của các bệnh có thể kết luận rằng những khu vực có cùng hai thuộc tính là khí hậu nóng và nghèo thì bị ảnh hưởng nhiều bởi các bệnh truyền nhiễm. Sự đa dạng loài (trong đó có sinh vật gây bệnh cho con người) tăng lên ở các vĩ độ thấp hơn và giảm ở các vĩ độ cao hơn. Nghèo đói làm tăng sự tiếp xúc giữa tác nhân gây bệnh và con người.

Trong những thập niên gần đây, có sự gia tăng những bệnh truyền nhiễm mới như: chikungunya nhiễm virus; sự lây lan của các mầm bệnh kháng kháng sinh (như: MDR và XDR-TB); những bệnh có độc tính cao, tốc độ lây lan nhanh và các tác nhân gây bệnh mới (như: SARS coronavirus).

Cấu trúc của Atlas giúp bổ sung số liệu mới hoặc loại bỏ số liệu cũ, tạo động lực cho các nhà nghiên cứu và nhân viên y tế bổ sung dữ liệu vào các khu vực còn thiếu.

Atlas cũng cung cấp một công cụ nghiên cứu hữu ích giúp các nhà điều tra có thể kiểm tra các giả thuyết liên quan đến vị trí ổ bệnh. Điều này cho phép dự báo về một bệnh có thể xuất hiện, thông qua các số liệu về thuộc tính của con người, địa điểm, và các loài khác.

Ấn bản đầu tiên này là một khởi đầu tốt đẹp cho một dự án không bao giờ kết thúc vì Atlas sẽ được bổ sung và thay đổi liên tục theo thời gian.

ThS. Phạm Giang Anh

Lược dịch từ: Atlas of human infectious diseases, Mary E. Wilson, Tropical Medicine.
www.tropicalmedicine.ox.ac.uk/atlas-of-human-infectious-diseases