Kiểm soát bệnh sốt rét bằng cách can thiệp vào sự “giao phối” của Muỗi

Một báo cáo đã công bố về việc phát triển cách tiếp cận sàng lọc các chất có thể ngăn chặn sự hình thành của quá trình giao phối, từ đó ngăn ngừa muỗi sinh sản và lây lan bệnh sốt rét của giáo sư Richard HG Baxter, tiến sĩ hóa học tại Đại học Yale đã được công bố tại Hội nghị triển lãm quốc gia lần thứ 244 vào ngày 19 tháng 8 của Hiệp hội Hóa học Mỹ ở Philadelphia.

Trong báo cáo, giáo sư Richard HG Baxte đã mô tả việc tìm kiếm một chiến lược kiểm soát sinh sản của muỗi Anopheles gambiae. Để đảm bảo giao phối thành công, một con Anopheles đực sẽ tạo ra một sự "kết giao" đặc biệt để đưa tinh trùng bên trong khoang giao phối của con cái. Các nhà nghiên cứu Yale đã tinh khiết được enzyme cụ thể, enzym transglutaminase, chịu trách nhiệm làm đông một loại protein khác: “protein kết giao” trong tinh dịch của con đực để tạo thành sự giao phối. Các nhà khoa học đã tinh sạch protein kết giao và tái lặp lại phản ứng đông protein trong phòng thí nghiệm, thiết lập một giai đoạn tìm kiếm các hóa chất ức chế phản ứng này. Công nghệ này được dựa trên một khám phá về sự kết giao năm 2009 của tiến sĩ Flaminia Catteruccia, tại Imperial College London. Catteruccia nghiên cứu chi tiết các thành phần sinh hóa của sự kết giao và xác định được enzyme transglutaminase có vai trò trong việc ngăn chặn các enzyme giúp muỗi cái lưu giữ tinh trùng để thụ tinh. Catteruccia cũng hợp tác với Baxter và nhóm nghiên cứu của ông tại đại học Yale chuyển những kiến thức thành công nghệ để làm giảm mật độ muỗi sốt rét. Baxter giải thích thêm. "Tôi nghĩ rằng đó là cơ hội tốt để tìm thấy một hợp từ nhiều hợp chất hiện có ức chế được transglutaminases. Lý tưởng nhất, sẽ là một chất mà có thể làm vô sinh muỗi đực, vì vậy dù giao phối nhưng muỗi cái không thể đẻ trứng. Đó là một công nghệ thiết lập quá trình kiểm soát côn trùng sinh học được gọi là kỹ thuật vô sinh côn trùng và đã được sử dụng trong nhiều thập kỷ. "

Các kỹ thuật làm vô sinh côn trùng đầu tiên được sử dụng để kiểm soát loài ruồi screwworm ở miền Nam nước Mỹ và các khu vực khác. Ruồi screwworm gây thiệt hại hàng trăm triệu đô cho ngành công nghiệp gia súc và tiêu dùng. Phương pháp này cũng được sử dụng để chống lại ruồi Glossina ở châu Phi, một loài ruồi truyền bệnh ngủ và có thể mang lại hiệu quả trong phòng chống muỗi, loài chỉ giao phối một lần hoặc hai lần trong cuộc đời của chúng. Muỗi đực sẽ được nuôi trong điều kiện được kiểm soát, cho ăn một chất ức chế transglutaminase và phóng thích để giao phối với con cái hoang dại, nhằm làm giảm dân số quần thể mà không cần sử dụng thuốc diệt côn trùng.

Cách tiếp cận mới có thể giúp đỡ để triển khai các kỹ thuật vô sinh đối với muỗi bằng cách vượt qua những mối quan tâm trước đây về hậu cần và môi trường. "Bằng cách phát triển một chất hóa học đặc hiệu đối với cho muỗi Anopheles và áp dụng trong một môi trường chứa, chúng ta có thể giảm thiểu cả chi phí và tác động môi trường", ông Baxter. Công nghệ này tương thích với các phương pháp khác như biến đổi gen, mà tiên phong công ty Oxitec Anh.

Kỹ thuật vô sinh côn trùng vô trùng là cách tiếp cận khác hơn so với các chiến lược kiểm soát bệnh sốt rét truyền thống, như phun tồn lưu trong nhà và sử dụng màn tẩm hóa chất. Baxter cảnh báo: "Muỗi thích ứng với các biện pháp kiểm soát truyền thống và trở nên đề kháng với thuốc diệt côn trùng: DDT và hóa chất thuộc nhóm pyrethroids.” Nghiên cứu nhận sự hỗ trợ của Viện Quốc gia bệnh truyền nhiễm (NIAID Giải thưởng Phát triển sự nghiệp, K22AI085112-01).

Huỳnh Kha Thảo Hiền

http://medicine.top10-digest.com/meddling-with-male-malaria-mosquito-mating-plug-to-control-an-epidemic/

http://www.sciencedaily.com/releases/2012/08/120819211153.htm