1. NGUYÊN NHÂN
Giun lươn (Strongyloides stercoralis) là một trong những bệnh ký sinh trùng chủ yếu lây truyền qua đất, cát. Người bị nhiễm bệnh do ấu trùng giun lươn xâm nhập qua da, niêm mạc đi vào cơ thể khi tiếp xúc với đất, cát bị ô nhiễm.
Ngoài ra người có thể nhiễm nặng qua cơ chế tự nhiễm do giun lươn cái đẻ trứng, sau đó trứng phát triển thành ấu trùng và nở thành giun trưởng thành ngay trong ruột.
Những người có nguy cơ cao nhiễm bệnh
- Hay gặp ở người thường xuyên đi chân trần, phơi nắng ở bãi biển.
- Trẻ nhỏ thường xuyên chơi ở khu đất ẩm, hố cát.
- Nông dân thường xuyên tiếp xúc với đất, cát, người có suy giảm miễn dịch.
2. TRIỆU CHỨNG LÂM SÀNG
Bệnh có biểu hiện các triệu chứng về tổn thương da ban đỏ, tiêu hoá, hô hấp, thần kinh..., trong trường hợp bị nhiễm nặng bệnh nhân có thể tử vong.
Thể bệnh thông thường: Bệnh nhân có biểu hiện các triệu chứng:
- Ngứa, nổi mẩn dài lên khỏi mặt da, những nốt sần đỏ theo đường vằn vèo, có nổi gờ nhẹ, sờ thấy và dễ nhìn thấy ở ngoài da, di chuyển nhanh chóng
- Phát ban, sẩn, hoặc nổi mề đay rải rác toàn thân.
- Đau bụng
- Rối loạn tiêu hoá
- Mệt mỏi,
- Biếng ăn, gầy sút cân
- Ho
- Nôn và buồn nôn
- Thiếu máu: da xanh, niêm mạc nhợt.
Ấu trùng giun lươn di chuyển dưới da tạo thành các tổn thương dạng dải theo đường đi của ấu trùng.
Thể bệnh nặng
- Với bệnh nhân nhiễm nặng, có biến chứng thường gặp ở bệnh nhân có suy giảm miễn dịch, có tiền sử dùng corticosteroid kéo dài, sử dụng thuốc ức chế miễn dịch và đi kèm với các bệnh khác như nhiễm khuẩn, viêm phổi tắc nghẽn mạn tính, suy thận mạn, bệnh ác tính, tiểu đường, suy dinh dưỡng.
- Bệnh giun lươn lan tỏa ấu trùng giun lươn xâm nhập vào nhiều cơ quan như phổi, gan, tim, thận, các cơ quan nội tiết và hệ thống thần kinh trung ương.
- Về tiêu hóa ấu trùng giun lươn gây viêm ruột, xuất huyết tiêu hóa hoặc thủng ruột dẫn đến viêm phúc mạc.
- Về thần kinh bệnh nhân dễ bị kích thích, suy nhược thần kinh, có thể bị viêm não - màng não, áp xe não, động kinh, rối loạn tri giác.
- Giun lươn lạc chỗ có thể gây những triệu chứng viêm phổi, áp xe phổi, hen phế quản, gây viêm phổi mô ke,̃ xuất huyết nhu mô, chấm xuất huyết tại các phế nang, suy hô hấp.
- Ấu trùng giun lươn gây phì đại hạch, viêm nội tâm mạc, viêm tụy, suy gan, suy thận, đau khớp, viêm khớp, đau cơ, phù toàn thân.
3. CHẨN ĐOÁN
Trường hợp bệnh nghi ngờ: Bệnh nhân có dấu hiệu lâm sàng hướng tới bệnh giun lươn.
Trường hợp bệnh xác định:
- Bệnh nhân có bệnh cảnh lâm sàng.
- Xét nghiệm tìm thấy ấu trùng giun lươn trong phân hoặc dịch tá tràng
- Chẩn đoán huyết thanh: ELISA kháng thể kháng giun lươn dương tính.
4. ĐIỀU TRỊ
Nguyên tắc điều trị
- Điều trị bằng thuốc đặc hiệu để diệt giun lươn.
- Điều trị triệu chứng bằng các thuốc kháng histamin, giảm đau...
- Nâng cao thể trạng, điều trị các bệnh kèm theo.
5. PHÒNG BỆNH
- Vệ sinh cá nhân tốt, ăn uống hợp vệ sinh, không phóng uế bừa bãi;
- Có biện pháp phòng hộ lao động trong sinh hoạt hàng ngày đặc biệt là những người thường xuyên tiếp xúc với đất, cát trong lúc làm việc nên mang găng tay, đi giầy dép, đi ủng.
- Người có biểu hiện nghi ngờ bị nhiễm giun lươn nên đến khám bác sĩ chuyên khoa để được xét nghiệm và xác định bệnh.
- Xử lý phân hợp lý như xây dựng nhà xí hợp vệ sinh, quản lý phân tốt.
- Vệ sinh môi trường xung quanh
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Quyết định 1384/QĐ-BYT năm 2022 hướng dẫn chẩn đoán, điều trị và phòng bệnh giun lươn do Bộ trưởng Bộ Y tế ban hành
2. https://www.cdc.gov/dpdx/strongyloidiasis/index.html
3.https://www.msdmanuals.com/vi/professional/b%E1%BB%87nh-truy%E1%BB%81n-nhi%E1%BB%85m/ph%C6%B0%C6%A1ng-ph%C3%A1p-ti%E1%BA%BFp-c%E1%BA%ADn-v%E1%BB%9Bi-nhi%E1%BB%85m-k%C3%BD-sinh-tr%C3%B9ng/ph%C6%B0%C6%A1ng-ph%C3%A1p-ti%E1%BA%BFp-c%E1%BA%ADn-v%E1%BB%9Bi-nhi%E1%BB%85m-k%C3%BD-sinh-tr%C3%B9ng?ruleredirectid=765
BS.CKI Phan Thị Diện
BẢN QUYỀN THUỘC VIỆN SỐT RÉT - KÝ SINH TRÙNG - CÔN TRÙNG - TP. HỒ CHÍ MINH
Số 685 Trần Hưng Đạo - Phường 1 - Quận 5 - TP. Hồ Chí Minh | www.impehcm.org.vn
Điện thoại: 84-028-3923.7117 / 3923.9940 / 3923.7422 / 3923.8091 / 3923.9946 - Fax: 84-8-3923.6734
Giấy phép số 125/GP-BC (9/4/2007)